روایتی از سیاستهای واردات محور تولید پارچه زیر سایه رقابت نابرابر
به گزارش لوازم فلزی، افزایش بی سابقه واردات پارچه طی سال های اخیر، صنعت نساجی ایران را با چالش های جدی روبه رو کرده و کارشناسان نسبت به تضعیف رقابت پذیری و کاهش تولید در این بخش اخطار می دهند.
به گزارش لوازم فلزی به نقل از مهر، صنعت نساجی ایران در سالیان اخیر با مجموعه ای از مشکلات ساختاری و سیاستگذاری مواجه بوده است که می تواند به تهدیدی جدی برای تولید داخلی تبدیل گردد. بررسی ها نشان داده است که میزان تولید پارچه در کشور در سال قبل حدود ۵۱۷ هزار تن بوده، در حالیکه نیاز واقعی کشور به پارچه نزدیک به ۶۰۰ هزار تن برآورد می شود. این فاصله میان تولید و نیاز، بهمراه افزایش چشم گیر واردات، شرایط رقابتی تولیدکنندگان داخلی را بشدت دشوار کرده است. آمارها نشان داده است واردات پارچه از حدود ۳۰۰ میلیون دلار در سالیان دهه ۹۰، به حدود ۹۷۰ میلیون دلار در سال ۱۴۰۳ رسیده که رقمی بیشتر از سه برابر میانگین سالهای گذشته است.
بررسی جزئیات آمار واردات پارچه طی سالیان ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۳ نشان داده است که حجم و ارزش واردات بشکل قابل ملاحظه ای بالا رفته است. در سال ۱۳۹۹، واردات پارچه به ایران حدود ۶۱.۸ میلیون کیلوگرم به ارزش ۳۲۳ میلیون دلار بوده، اما تنها یک سال بعد، در سال ۱۴۰۰، این رقم به حدود ۱۳۶.۹ میلیون کیلوگرم به ارزش ۷۴۹.۵ میلیون دلار رسید؛ یعنی افزایشی ۱۲۱ درصدی وزنی و ۱۳۲ درصدی از نظر دلاری.
این روند صعودی ادامه یافت و در سال ۱۴۰۲ واردات پارچه به ۱۶۳.۹ میلیون کیلوگرم به ارزش ۸۲۴.۵ میلیون دلار رسید که نسبت به سال ۱۳۹۹، افزایشی ۱۶۵ درصدی وزنی و ۱۵۵ درصدی دلاری را نشان داده است. در سال ۱۴۰۳ هم همانطور که اشاره شد واردات به حدود ۹۷۲ میلیون دلار رسیده بود.
تحلیل داده های هشت ساله نشان داده است که روند واردات در دو دوره متمایز قابل تقسیم است؛ نخست ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ که واردات در این بازه زمانی میانگین سالانه حدود ۸۱.۸ میلیون کیلوگرم به ارزش ۳۵۰.۶ میلیون دلار بود و دیگری ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ که میانگین واردات سالانه حدود ۱۴۴.۵ میلیون کیلوگرم به ارزش ۷۵۱.۷ میلیون دلار بوده است.
این افزایش شدید واردات، بخصوص در دوره دوم، نشان داده است که تغییرات طبیعی بازار و رشد مصرف داخلی عامل اصلی نبوده و عوامل اقتصادی و سیاستگذاری نقش پررنگی داشته اند، بگونه ای که براساس گفته ی کارشناسان صنعت نساجی، این افزایش به طور عمده به علت جذابیت های ارزی و تفاوت قیمت ارز دولتی و بازار آزاد بوده است و نه به علت رشد واقعی مصرف پارچه یا افزایش تولید پوشاک در کشور. براستی، بررسی سبد هزینه خانوار هم نشان داده است که مصرف پوشاک به صورت قابل ملاحظه ای افزایش نیافته است.
واردات ۷۰۰ میلیون دلار پارچه از مناطق آزاد
روند افزایش واردات پارچه بخصوص از مسیر مناطق آزاد اقتصادی و از راه واردات غیررسمی یا ته لنجی، یکی دیگر از عوامل تشدیدکننده بحران است. از مجموع ۹۷۰ میلیون دلار واردات پارچه در سال گذشته، بیشتر از ۷۰۰ میلیون دلار از مسیر مناطق آزاد انجام شده و بخش قابل توجهی از واردات غیررسمی هم بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی صورت گرفته است. این مورد سبب ایجاد رقابت نابرابر میان تولیدکنندگان داخلی و واردکنندگان شده و به کاهش توان رقابتی صنعت نساجی کشور دامن زده است.
همزمان، واردات ماشین آلات نساجی تنها حدود ۴۳۵ میلیون دلار بوده و تخصیص ارز برای نوسازی تجهیزات تولید داخلی به مراتب کمتر از واردات پارچه صورت گرفته است. این عدم تعادل نه فقط از منظر اقتصادی به زیان تولیدکننده داخلی است، بلکه مسیر را برای وابستگی بیشتر به واردات و کاهش کیفیت محصول باز کرده است.
چالش دیگری که صنعت نساجی با آن رو به رو است، واردات پارچه های ارزانقیمت از کشورهای تولیدکننده انبوه مانند چین است. خیلی از این پارچه ها با قیمتی پایین تر از ارزش واقعی وارد می شوند و تولیدکنندگان داخلی قادر به رقابت با این نرخها نیستند خیلی از پارچه ها با قیمتی پایین تر از ارزش واقعی وارد می شوند و تولیدکنندگان داخلی قادر به رقابت با این نرخها نیستند. این شرایط باعث کاهش تولید داخلی، رکود بازار و تعطیلی برخی کارخانه ها در استان هایی همچون اصفهان، یزد و مازندران شده است.
با وجود این، اقدامات کنترلی دولت در شش ماهه ابتدای سال ۱۴۰۴ توانسته واردات رسمی پارچه را به حدود ۲۱۰ میلیون دلار کم کند، در حالیکه در زمان مشابه سال قبل این رقم ۴۴۰ میلیون دلار بود. با این وجود، بخشی از واردات به مسیرهای غیررسمی منتقل شده و اثرگذاری سیاستها را محدود کرده است. کارشناسان تاکید دارند تا وقتی که واردات غیررسمی کنترل نشود، تلاشهای دولت در پشتیبانی از تولید داخلی به شکل کامل مؤثر نخواهد بود.
در این راستا سید شجاع الدین امامی رئوف، دبیر انجمن صنایع نساجی ایران، در گفتگو با گزارشگر مهر می گوید: متاسفانه در شش ماهه ابتدای سال، واردات نخ و پارچه از مبادی رسمی ادامه داشته و مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به جای تمرکز بر صادرات، در راه واردات فعال بوده اند. با عنایت به محدودیت منابع ارزی، ضروری است محدودیت های جدیدتری در تخصیص ارز به واردات محصولات نهائی مانند پارچه و نخ اعمال شود.
او می افزاید: کمبود عرضه مواد اولیه پتروشیمیایی سبب کاهش تولید الیاف، نخ و محصولات وابسته شده است و دولت باید اهتمام بیشتری در تخصیص ارز برای واردات مواد اولیه ای که تولید داخلی آنها کافی نیست، داشته باشد. در حقیقت اولویت باید با واردات مواد اولیه باشد نه پارچه.
امامی رئوف به قاچاق هم اشاره کرده و می گوید: قاچاق سالانه حدود ۲.۵ تا ۳ میلیارد دلار پوشاک به کشور وارد می شود و کنترل آن می تواند فرصت بزرگی برای تولیدکنندگان داخلی فراهم آورد. صنعت پوشاک ایران از نظر فنی، تکنولوژیک و طراحی مد پیشرفت قابل توجهی داشته و در صورت مقابله جدی با قاچاق، می تواند به نتایج مطلوب تری برسد.
چه باید کرد؟
آمار واردات پارچه به ایران در سالیان اخیر نشان دهنده یک تغییر اساسی در ساختار واردات از سال ۱۴۰۰ به بعد است. افزایش واردات پارچه های غیرصنعتی، خروج سالانه حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ میلیون دلار ارز، و فشار شدید بر تولید داخلی، نیازمند توجه جدی سیاست گذاران است. به قول فعالین صنعت نساجی، راهکارهای پیشنهادی برای تقویت صنعت نساجی و کنترل واردات شامل بازبینی در تعرفه های واردات پارچه، محدودسازی تخصیص ارز برای واردات، اعمال سیاستهای نظارتی و قانونی برای پیشگیری از واردات پارچه های مشابه تولید داخلی، و پشتیبانی از تولیدکنندگان داخلی با تسهیلات مالی و سرمایه گذاری است. همینطور اصلاح رویه های گمرکی، نظارت بر مسیرهای وارداتی از مناطق آزاد و ته لنجی، و ایجاد برنامه راهبردی بلند مدت برای صنعت نساجی و پوشاک از اقدامات ضروری شمرده می شود.
نکته قابل توجه آن است که توان فنی تولید پارچه در ایران موجود است و کارخانه ها قادر به تولید پارچه های مشابه با نمونه های وارداتی هستند. مشکل اصلی تولید داخلی اقتصادی بودن فرایند تولید است؛ یعنی قیمت تمام شده بالاتر، تأمین دشوار مواد اولیه و تعرفه های ترجیحی واردات پارچه سبب شده تولیدکنندگان داخلی در شرایط نابرابر با بازار مواجه شوند.
در مجموع، وضعیت صنعت نساجی ایران نشان داده است که رشد بی رویه واردات پارچه، عدم تخصیص مناسب ارز برای نوسازی تولید و واردات مواد اولیه، و رقابت ناعادلانه ناشی از مسیرهای غیررسمی، چالش های اساسی این صنعت هستند. بدون اقدامات هماهنگ دولت و بخش خصوصی برای محدود کردن واردات بی رویه، پشتیبانی از تولید داخلی و بهبود بهره وری، صنعت نساجی کشور در معرض خطر جدی کاهش تولید، از دست رفتن رقابت پذیری و تعطیلی واحدهای تولیدی خواهد بود. خلاصه اینکه در سال ۱۳۹۹، واردات پارچه به ایران حدود ۶۱.۸ میلیون کیلوگرم به ارزش ۳۲۳ میلیون دلار بوده، اما تنها یک سال بعد، در سال ۱۴۰۰، این رقم به حدود ۱۳۶.۹ میلیون کیلوگرم به ارزش ۷۴۹.۵ میلیون دلار رسید؛ یعنی افزایشی ۱۲۱ درصدی وزنی و ۱۳۲ درصدی از نظر دلاری. تحلیل داده های هشت ساله نشان داده است که روند واردات در دو دوره متمایز قابل تقسیم است؛ نخست ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ که واردات در این بازه زمانی میانگین سالانه حدود ۸۱.۸ میلیون کیلوگرم به ارزش ۳۵۰.۶ میلیون دلار بود و دیگری ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ که میانگین واردات سالانه حدود ۱۴۴.۵ میلیون کیلوگرم به ارزش ۷۵۱.۷ میلیون دلار بوده است. بسیاری از این پارچه ها با قیمتی پایین تر از ارزش واقعی وارد می شوند و تولیدکنندگان داخلی قادر به رقابت با این نرخها نیستند بسیاری از پارچه ها با قیمتی پایین تر از ارزش واقعی وارد می شوند و تولیدکنندگان داخلی قادر به رقابت با این نرخها نیستند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب