سایه نحس خشكسالی بر سر مردمان بام ایران
چهارمحال و بختیاری این روزها سایه خشکسالی بر زندگی مردمان بیشتر نقاط کشور خصوصاً مناطق خشک و نیمه خشک کشور سنگینی می کند، بر طبق آمارها و شواهد بارش ها در سال زراعی جاری بیش از 30 درصد در چهارمحال و بختیاری کاهش داشته است و بگفته مسئولان تابستان سختی از نظر تامین آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعت در پیش خواهد بود.
به گزارش لوازم فلزی به نقل از ایسنا، زنگ خطر کم آبی در بیشتر نقاط کشور و خصوصاً چهارمحال و بختیاری به صدا درآمده، بی توجهی به این هشدارها ممکنست تبعات جبران ناپذیری را بجای بگذارد، اما هم چنان تعدادی از مردم و مسئولان این بحران را جدی نگرفته اند، بحرانی که امکان دارد در مدت زمان کوتاه گریبان تمامی اقشار مردم خصوصاً صنعتگران، دامداران و کشاورزان را بگیرد.
بحران خشکسالی یکی از غم انگیزترین چالش هایی است که در کشور با آن مواجه هستیم و سالانه دغدغه ها در ارتباط با این مساله باتوجه به کاهش بارش ها، استفاده بی رویه از منابع آب زیرزمینی و خالی شدن آب ذخیره شده در پشت سدها در حال افزایش می باشد، این بحران تاثیرات نامطلوب بسیاری بر گیاهان، جانوران و در نهایت انسان خواهد گذاشت.
چهارمحال و بختیاری با یک درصد مساحت کشور در سالیان دور حدود ۱۰ درصد آب موردنیاز کشور را تامین می کرد، اما در یک دهه اخیر به دلیل کاهش بارش، تغییر اقلیم و خشکسالی های متوالی با بحران تامین آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعت روبه رو شده است و بگفته مسئولان استانی بیش از نیمی از جمعیت مردم استان با مشکل دسترسی به آب آشامیدنی سالم مواجهند و تعداد شهرها و روستاهای دارای تنش آبی نیز در حال افزایش می باشد.
قطعا بحث تامین آب آشامیدنی سالم باید در اولویت مسئولان قرار بگیرد، اما باید پیش از این که به فکر مسکن های موقتی برای تامین آب و حل مشکل کمبود آب در بخش های مختلف شامل شرب، صنعت و کشاورزی باشیم، در گام اول درد دشت های ممنوعه و ممنوعه بحرانی چهارمحال و بختیاری را بشناسیم و برای درمان این دردها و مشکلات راهکارهای کارشناسی پیشنهاد بدهیم، آب موضوعی نیست که در تصمیم گیری های مربوط به آن بتوان احساسات را دخالت و روش های غیرکارشناسی پیشنهاد نمود.
حدود ۶۰ روستا و چهار شهر در چهارمحال و بختیاری در تابستان نیازمند آبرسانی سیار هستند
مراد محمودی، معاون بهره برداری و توسعه آب شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری در گفت و گو با ایسنا با اشاره به این که ۴۰ شهر و حدود ۷۵۰ روستا در استان وجود دارد، اظهار نمود: شاخص بهره مندی از آب سالم در شهرها و روستاهای استان حدود ۷۷ درصد است، متاسفانه ۴۰ درصد لوله های انتقال آب که در گذشته برای بحث آبرسانی در استان در نظر گرفته شده بود، گرفتار فرسودگی هستند، برای اینکه عموما در آن دوران مسائل فنی در بحث انتقال آب چندان دارای اولویت نبوده است.
وی با تاکید بر این که برای جلوگیری از هدررفت آب نیازمند اصلاح شبکه آبرسانی و تعویض خطوط فرسوده انتقال آب در چهارمحال و بختیاری هستیم، اضافه کرد: این اقدام نیازمند تخصیص اعتبارات ملی و استانی است، اگر اعتبار مورد نیاز برای این کار تامین گردد، می توان در یک بازه زمانی یک تا دوساله تمامی شبکه آبرسانی را اصلاح کرد.
محمودی با اشاره به این که در سال زراعی جاری با کاهش نزدیک به ۴۰ درصدی بارش در چهارمحال و بختیاری مواجه بودیم، بیان کرد: نوع بارش ها از برف به باران تغییر پیدا کرده و این موارد باعث شده است که با کاهش سطح آب های زیر زمینی در استان مواجه شویم، این مسائل استان را امسال در شرایط ویژه ای قرار داده است.
معاون بهره برداری و توسعه آب شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری با تاکید بر این که مردم باید مصرف بهینه آب را در اولویت قرار دهند، تصریح کرد: متاسفانه کشاورزی به روش های غیراستاندارد باعث شده است که همین منابع محدود آبی در استان نیز گرفتار آلودگی شوند.
وی با اعلان اینکه طی چند سال اخیر به دلیل خشکسالی های متوالی عمر چاه های آب در چهارمحال و بختیاری به زیر یکسال رسیده است، اشاره کرد: برای مثال دبی چاهی که در سال اول حفر می شود، حدود ۱۰ لیتر بر ثانیه است، اما در سال بعد دبی آب این چاه به صفر می رسد، متاسفانه دشت های استان وضعیت مطلوبی ندارند، بدین سبب برای حفر چاه باید از شهرها فاصله بگیریم، این کار موجب افزایش هزینه های آبرسانی خواهد شد.
محمودی افزود: تمام تلاش شرکت و آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری بر این است که در تابستان با بحث قطعی و جیره بندی آب مواجه نشویم، اما طبق گزارشات ارائه شده هم اکنون با مشکل کمبود برق نیز مواجه هستیم، خاموشی در تابستان بر بحث کمبود آب نیز تاثیر می گذارد، بدین سبب باید بحث صرفه جویی در مصرف آب و برق هم زمان در اولویت قرار بگیرد.
معاون بهره برداری و توسعه آب شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: شرکت آب و فاضلاب به دنبال این نیست که مردم اصلا آب مصرف نکنند، بلکه باید مصرف آب بهینه باشد، قانون برای مشترکانی که میزان مصرف آنها بیش تر از حدمجاز است، جرایمی را در نظر گرفته و اساسا این جرایم اعمال خواهد شد.
وی اضافه کرد: بمنظور نظارت بر نحوه مصرف آب توسط مشترکان اکیپ های سیار تشکیل خواهد شد، این اکیپ ها بحث نظارت بر مصرف آب را پیگیری خواهند کرد، شهروندان می توانند گزارشات خودرا درباب استفاده نامناسب افراد از آب آشامیدنی به سامانه ۱۲۲ گزارش دهند، این استفاده نامناسب شامل شستشوی معابر، خودرو، حیات منازل و شستشوی فرش با آب آشامیدنی است، اگر این مشترکان پرمصرف به تذکرات توجه نکنند انشعاب آنها قطع می شود.
محمودی در ادامه با اعلان اینکه شناسایی روستاها و شهرهای دارای تنش آبی در حال انجام می باشد، اشاره کرد: پیش بینی می شود در تابستان سال جاری حدود ۶۰ روستا و چهار شهر در چهارمحال و بختیاری نیازمند آبرسانی سیار باشند، هم اکنون شهرهای شهرکرد، سامان، بروجن، فرادنبه و روستاهای بخش سردشت با تنش آبی شدید مواجهند، تعداد روستا و شهرهایی که گرفتار تنش آبی می شوند، بصورت روزانه در حال افزایش می باشد.
معاون بهره برداری و توسعه آب شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری اشاره کرد: برای بحث آبرسانی سیار به شهرها و روستاهای استان در حال انتخاب پیمانکار هستیم، امیدواریم با همکاری مردم در بحث صرفه جویی در مصرف آب با مشکل قطعی و جیره بندی مواجه نشویم، متاسفانه آب خریدنی نیست و باید با همین منابع محدود نیاز خودرا برطرف نماییم.
محمودی با اشاره به مصرف بالای آب در بعضی از ادارات، توضیح داد: مکاتبات لازم با ادارات برای بحث صرفه جویی در مصرف آب انجام شده است، شرکت توزیع نیروی برق نیز بر صرفه جویی در مصرف برق نیز تاکید دارد، اگر ادارات از دستورالعمل ها تخطی کنند به شدت با آنها برخورد خواهد شد و امکان دارد آب و برق مجتمع اداری قطع شود.
معاون بهره برداری و توسعه آب شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری بیان کرد: برای آبیاری فضای سبز از آب آشامیدنی استفاده نمی گردد، عموما آب مورد نیاز برای آبیاری فضای سبز از چاه های باکیفیت آب پایین تامین می شود، همین طور بحث استفاده از پساب تصفیه شده برای بحث آبیاری فضای سبز و استفاده از صنعت در سالیان اخیر در دستور کار قرار گرفته است.
وی افزود: هم اکنون آب موردنیاز کارخانه فولاد بروجن بوسیله پساب تصفیه شده تامین می شود، پساب ها جهت استفاده استانداردهای خاصی دارند و در بعضی از مواقع جهت استفاده در موارد غیرشرب مانند استفاده در کارواش و قالیشویی ها نیازمند تصفیه تکمیلی هستند، همین طور زیرساخت و امکانات لازم برای انتقال پساب تصفیه شده به این مراکز در سطح شهرها وجود ندارد.
محمودی با اعلان اینکه نزدیک به ۹۶ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می شود، تصریح کرد: بدین سبب هدررفت آب در این بخش از سایر بخش های شرب و صنعت بالاتر است، باید جلوی هدررفت آب در بخش های مختلف با اصلاح شبکه و تغییر الگوی کشت گرفته شود.
وجود ۳۵۰ هزار چاه بدون مجوز در کشور فاجعه است
روح الله فتاحی نافچی دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد در گفت و گو با ایسنا با اشاره به این که سه نوع خشکسالی هواشناسی، ایدئولوژی و اجتماعی وجود دارد، اظهار نمود: بر طبق مطالعات صورت گرفته هم اکنون چهارمحال و بختیاری درگیر تمامی انواع خشکسالی است، خشکسالی اجتماعی امروزه مشکل ساز شده و معضلات بسیاری را برای استان در آینده پدید می آورد.
وی با اشاره به موضوع خشکسالی اجتماعی، اضافه کرد: خشکسالی اجتماعی یعنی در زمانی که منابع آب پایدار در دسترس وجود ندارد، مبادرت به توسعه کشاورزی، صنعت و جمعیت نماییم، در حقیقت در این شرایط تقاضا برای آب تجدیدپذیری که برای آن برنامه ریزی کرده ایم، بیش تر خواهد بود.
فتاحی بیان کرد: برای مثال سرانه آب تجدیدپذیر به ازای هر نفر بین ۳۰۰ تا ۷۰۰ مترمکعب در سال تعیین شده است، اما به ازای هر نفر در این چند سال اخیر حدود ۱۵۰۰ متر مکعب آب در سال مصرف می شود، این نحوه مصرف آب تاثیرات خشکسالی را بیش تر خواهد کرد، در گذشته نیز با کاهش بارش در دوره هایی، دبی آب رودخانه ها و چاه ها کاهش پیدا می کرد و باید میزان مصرف را برمبنای آب تجدیدپذیر در دسترس هماهنگ می کردیم.
رئیس هیات مدیره انجمن هیدرولوژی ایران با تاکید بر این که در چهارمحال و بختیاری و سایر نقاط کشور بیش از منابع آب تجدیدپذیر در دسترس، توسعه ایجاد کردیم، توضیح داد: این توسعه غیرمتوازن حالا نیازمند آب است و طبیعتا در وضعیت خشکسالی و کاهش بارش، این آب مورد نیاز تامین نخواهد شد، باتوجه به این که کشور ایران در یک اقلیم خشک قرار دارد، بدین سبب در حالت عادی باید تنها بر روی ۵۰ درصد منابع آبی تجدیدپذیر برنامه ریزی نماییم، اما هم اکنون حدود ۱۲۰ درصد بر روی منابع آبی برنامه ریزی کرده ایم و این شرایط کاملا قابل پیش بینی بود.
وی با اعلان اینکه نقش دولت ها در بحث شکل گیری خشکسالی اجتماعی موثر است، اشاره کرد: زمانی که بدون در نظر گرفتن وضعیت منابع آبی و شرایط خشکسالی در مناطق خشک و نیمه خشک بدون در نظر گرفتن سایر پتانسیل ها مباحث کشاورزی و دامداری توسعه پیدا کند، اساسا در آینده برای تامین آب با مشکل مواجه خواهیم شد.
فتاحی افزود: زمانی که توسعه بدون در نظر گرفتن جمعیت و منابع آب ناپایدار صورت بگیرد و سیاست در مباحث علمی و توسعه ای دخالت داده شود، اساسا کاهش بارش و خشکسالی مشکلات فراوانی را به وجود می آورد، متاسفانه در مباحث مدیریتی افراد در سر جای خود قرار ندارند.
رئیس هیات مدیره انجمن هیدرولوژی ایران با اعلان اینکه حدود ۷۵۰ هزار حلقه چاه در کشور وجود دارد، اظهار داشت: حدود ۳۵۰ هزار حلقه از این چاه ها بدون مجوز هستند، این آمارها فاجعه بار است، متاسفانه توسعه در استانها بر طبق پتانسیل های موجود صورت نمی گیرد و به همین علت تاثیرات خشکسالی نمود بیش تری پیدا می کند.
وی با اشاره به این که ایران در سده های گذشته نیز دارای شرایط آب و هوایی خشک و مرطوب بوده است، توضیح داد: مردم در گذشته یاد گرفته بودند که با اکوسیستم هماهنگ باشند و طبیعت را به نفع خود مصادره نکنند و آنرا تغییر ندهند.
فتاحی اضافه کرد: وجود تکنولوژی برای حفر چاه عمیق خوب است، اما در آبخوانی مانند سفیددشت و فرادنبه که پتانسیل لازم برای برداشت آب وجود ندارد، حفر چاه عمیق می تواند مشکلات بسیاری را برای این دشت به وجود بیاورد، نباید برای توسعه کشاورزی در دشت بحران زده مبادرت به حفر چاه جدید نماییم، بلکه باید منبع آب جدید را به این دشت انتقال داد.
دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد با تاکید بر این که به دلیل برداشت های بی رویه از منابع آب به طبیعت مقروض هستیم، توضیح داد: در چند سال اخیر حدود ۶۵ میلیارد مترمکعب آب مازاد از سفره های آب زیر زمینی در کشور برداشت کرده ایم، حتی اگر کشور را تعطیل نماییم و بتوانیم تمامی آب مصرف شده را به هر نحوی جبران و به سفره آب های زیر زمینی برگردانیم حدود چند سال زمان نیاز است تا بدهی خودرا به منابع آبی زیرزمینی پرداخت نماییم.
وی افزود: آورد رودخانه ها نیز وابسته به منابع آب زیرزمینی است، دبی پایه رودخانه هایی نظیر بهشت آباد، زاینده رود، کیار، رودخانه ارمند و... بوسیله منابع آب زیرزمینی تامین می شود و وقتی سطح آب های زیرزمینی در دشت شهرکرد، خانمیرزا، سفیددشت و... کاهش پیدا کرد، این مسئله تاثیر خودرا بر سطح آب های سطحی نیز گذاشت.
فتاحی با تاکید بر این که هم اکنون در یک اقلیم خشک و نیمه خشک زندگی می نماییم، اظهار داشت: برای صرفه جویی و مصرف بهینه آب باید تکنیک هایی را در بخش شرب، صنعت و کشاورزی به کار بگیریم، خوشبختانه با اقدامات صورت گرفته راندمان در بخش کشاورزی در سالهای اخیر از حدود ۲۶ درصد به نزدیک ۴۵ درصد افزوده شده، همین طور برای تامین آب صنعت مباحث بازچرخانی پساب فاضلاب در بعضی نقاط در حال انجام می باشد، اما این اقدامات کافی نیست و مانند این است که فردی را با شمشیر تکه تکه نماییم و بخواهیم بر روی زخم انگشت دستش چسب زخم بزنیم.
رئیس هیات مدیره انجمن هیدرولوژی ایران اضافه کرد: وقتی برداشت آب بیش از پتانسیل منابع باشد، آبیاری تحت فشار، بازچرخانی پساب، تعویض لوله های انتقال آب فرسوده و... برای جبران این برداشت های بی رویه بی تاثیر است، توسعه در بخش صنعت و کشاورزی باید در گام اول برمبنای آمایش سرزمین و همین طور بااحتساب منابع آب تجدیدپذیر و قابل اطمینان باشد، یعنی تنها باید بر روی ۴۰ درصد منابع آب موجود در دسترس برنامه ریزی نماییم، نباید در مناطق کویری کشور صنایع آب بر مانند فولاد راه اندازی نماییم.
وی درباب بحث جمع آوری پساب و تصفیه آن برای مباحث غیرشرب مانند صنعت، بیان کرد: قسمتی از پساب تولیدی در چهارمحال و بختیاری توسط شبکه فاضلاب جمع آوری می شود و بخش از این پساب تصفیه و برای موارد ذکر شده مصرف می شود، در بیشتر روستاهای چهارمحال و بختیاری شبکه جمع آوری فاضلاب وجود ندارد و پسابی که از شهرها جمع آوری می شود تنها حدود ۱۰ درصد آن بازچرخانی و مورد استفاده قرار می گیرد، آبی که در بخش شرب مصرف می شود حدود هفت درصد است، بدین سبب بازچرخانی فاضلاب تاثیر زیادی بر منابع آبی ندارد، اما این نیز یک راه حل برای جبران قسمتی از کمبود منابع آبی است، متاسفانه برای پساب بازچرخانی شده در تصفیه خانه های استان برنامه خاصی نداریم.
بازچرخانی پساب فاضلاب معجزه نخواهد کرد
فتاحی عنوان کرد: نباید فکر نماییم اقداماتی مانند بازچرخانی پساب برای جبران کمبود منابع آبی معجزه می کند، اما باید بدانیم تصفیه فاضلاب مانع از آلودگی آب های زیر زمینی می شود، امروزه آلودگی منابع آب آشامیدنی یکی از مشکلاتمان در این حوزه می باشد، آلودگی آب آشامیدنی، این منبع آب را به آب غیرشرب تبدیل می کند.
دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد باید افزایش جمعیت باتوجه به پتانسیل های هر منطقه صورت بگیرد، همین طور در بهره برداری از منابع باید با طبیعت هماهنگ باشیم، طبیعت مسیر خودرا طی می کند و نمی توانیم با بارور کردن ابرها اقلیم یا سیستم را تغییر دهیم، برای به وجود آمدن اکوسیستم سال ها زمان نیاز است، بشر نیز باید با این اکوسیستم هماهنگ شود و جهت زندگی در آن نباید اقداماتی مانند آب شیرین کن و انتقال آب بین حوضه ای این اکوسیستم را تهدید کرد.
او در آخر اشاره کرد: این اقدامات در اکوسیستم به سمت توسعه ناپایدار حرکت می کند، یعنی به کشاورز در یک منطقه خشک مانند شرق اصفهان زمین برای کشاورزی واگذار می نماییم و قول تامین آب نیز به او می دهیم، این در شرایطی است که شما اطمینان ندارید آبی که برای او برنامه ریزی کرده اید را می توانید تامین کنید یا نه؟
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب