مطالبه جدی از دولت واگذاری درست سایپا آزمون شفافیت و حفظ منافع ملی
به گزارش لوازم فلزی، کارشناسان از دولت و وزارت اقتصاد می خواهند واگذاری سایپا با رعایت کامل اهلیت سنجی، شفافیت و حفظ منافع ملی صورت گیرد تا تجربه های ناکارآمد واگذاری های گذشته تکرار نشود.
به گزارش لوازم فلزی به نقل از مهر شرکت خودروسازی سایپا، بعنوان دومین خودروساز بزرگ کشور، نه فقط بخش قابل توجهی از تولید و عرضه خودرو در بازار داخلی را بر عهده دارد بلکه ارتباط مستقیم و حیاتی با زنجیره تأمین و قطعه سازی داخلی دارد؛ نقشی که آنرا به یکی از حساس ترین بنگاه های صنعتی ایران تبدیل نموده است. اثرگذاری سایپا بر قیمت و کیفیت خودرو در سطح ملی، باعث شده هر تصمیم مدیریتی یا مالکیتی در این شرکت، نتایج گسترده ای بر اقتصاد و زندگی میلیونها ایرانی داشته باشد.
تأسیس سایپا در دهه ۴۰ خورشیدی آغازگر تشکیل یک جریان صنعتی در عرصه خودرو بود که امروز صدها شرکت وابسته و تأمین کننده را در تمام کشور به حرکت واداشته است. این شرکت با تولید انبوه خودرو های پرتیراژ، بخش مهمی از تقاضای بازار را پوشش داده و سهمی قابل توجه در ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم دارد. هر تغییر در ساختار مالکیتی یا مدیریتی سایپا، به سرعت در تولید، عرضه و حتی اشتغال هزاران خانواده ایرانی اثرگذار خواهد بود.
در کنار فعالیت تولیدی، سایپا اهمیت بالای ی در توسعه فناوری های داخلی بازی کرده است. هرچند کیفیت محصولات و فناوری تولید در تعدادی حوزه ها مورد انتقاد کارشناسان و مصرف کنندگان بوده، اما چهارچوب کلی صنعتی که سایپا ایجاد کرده، برای حرکت رو به جلو صنعت خودرو ضرورت دارد.
تاریخچه و گستره فعالیت سایپا
شرکت سایپا در سال ۱۳۴۴ با هدف تولید خودرو های سواری تأسیس شد. این شرکت در ابتدا با مونتاژ خودرو های فرانسوی شروع به کار کرد و به تدریج توانست زنجیره تولید خویش را گسترش دهد. امروزه سایپا نه فقط خودروساز است، بلکه مجموعه ای از شرکتهای تابعه و وابسته را در بر می گیرد که در عرصه های مختلفی همچون تولید قطعات، لجستیک، خدمات بعد از فروش و حتی صنعت پلاستیک فعالیت می نمایند. این گستردگی، سایپا را به یکی از بزرگترین مجموعه های صنعتی کشور تبدیل نموده است.
سایپا سالانه صدها هزار دستگاه خودرو تولید و عرضه می کند که بخش قابل توجهی از نیاز بازار ایران را پوشش می دهد. این حجم تولید، سایپا را به یکی از تعیین کننده ترین عوامل در وضعیت عرضه و تقاضا، قیمت گذاری و درنتیجه قدرت خرید مصرف کنندگان تبدیل نموده است. همچنین، مدلهای پرطرفداری که سایپا تولید می کند، سهم بسزایی در تردد خودرو ها در جاده های کشور دارند.
صرف نظر از کارگران مستقیم در خطوط تولید، سایپا به صورت غیرمستقیم بوسیله شبکه گسترده تأمین کنندگان قطعات و خدمات، هزاران شغل دیگر را در تمام کشور به وجود آورده است. هرگونه اختلال در فعالیت این شرکت می تواند نتایج جدی برای معیشت این افراد و خانواده هایشان داشته باشد.
نابودی یک خودروساز در صورت واگذاری ناصحیح
تجربه خصوصی سازی در سالیان اخیر نشان داده که واگذاری های بدون برنامه و غیرشفاف، می تواند به نابودی ظرفیتهای موجود یک صنعت بینجامد. از صنایع فولادی گرفته تا کارخانه های بزرگ تولید مواد غذایی، موارد زیادی وجود دارد که واگذاری به بخش خصوصی فاقد تخصص و سرمایه کافی، باعث افت شدید تولید، تعدیل نیرو، و حتی تعطیلی کامل خطوط ساخته شده است.
در این میان، ایراداتی همچون «نبود اهلیت اقتصادی و صنعتی خریداران»، «عدم رعایت تعهدات بعد از واگذاری»، و «فقدان نظارت مؤثر دولت» همچون صدمه هایی بوده که کارشناسان بارها بر آن تاکید کرده اند. خصوصی سازی موفق در دنیا نه فقط به انتقال مالکیت، بلکه به تضمین ادامه تولید، ارتقا کیفیت، و سرمایه گذاری مستمر وابسته است.
مروری بر مصادیق خصوصی سازی های ناموفق
در دهه های گذشته، خیلی از بنگاه های اقتصادی بزرگ دولتی به بخش خصوصی واگذار شدند. اما متاسفانه، در خیلی از موارد، خریداران فاقد توانایی مالی و مدیریتی لازم بودند. این امر منجر به کاهش ظرفیت تولید شد به طوریکه خیلی از کارخانه ها نتوانستند خطوط تولید خویش را فعال نگه دارند یا حتی آنرا توسعه دهند. بدهی های انباشته هم یکی دیگر از معضلات خصوصی سازی ناصحیح بود به صورتی که خریداران جدید اغلب قادر به پرداخت بدهی های بنگاه یا تأمین سرمایه در گردش نبودند. اخراج نیروی کار و تعدیل گسترده نیرو، ضربه سنگینی به اقتصاد خانواده ها و مناطق کمتر توسعه یافته وارد کرد و در نهایت شاهد تغییر کاربری یا تعطیلی در تعدادی موارد، دارایی های باارزش صنعتی به املاک تجاری یا مسکونی تبدیل شدند یا کارخانه ها به صورت کامل تعطیل شدند.
بنابراین یک خصوصی سازی موفق، فراتر از فروش دارایی دولت، به معنای انتقال مسئولیت به بخش خصوصی توانمند است که بتواند رشد و توسعه، نوآوری و پژوهش و توسعه، حفظ و ارتقاء اشتغال، کیفیت و رقابت پذیری، را بهمراه داشته باشد.
با توجه به جایگاه سایپا در اقتصاد ملی، فرایند واگذاری این مجموعه باید بر پایه شفاف ترین و دقیق ترین استانداردهای نظارتی صورت گیرد. اهلیت سنجی خریداران مهم ترین گام در این راه است؛ به معنای بررسی جامع توان مالی، تجربه مدیریتی، و برنامه های روشن برای ادامه تولید و توسعه.
در نمونه های ناموفق گذشته، خریداران صرفا بر مبنای قیمت پیشنهادی و روابط سیاسی انتخاب شدند و نتیجه آن، بحران های سازمانی و صنعتی بوده است. کارشناسان تاکید دارند که دولت باید سازوکارهایی طراحی کند تا بر مبنای «برنامه توسعه محصول»، «تعهد به سرمایه گذاری»، و «حفظ حقوق کارگران و مصرف کنندگان»، خریدار انتخاب گردد.
مفهوم اهلیت سنجی
اهلیت سنجی به معنای سنجش و ارزیابی دقیق توانایی های بالقوه و بالفعل یک متقاضی برای تصدی مسئولیت و انجام تعهدات است. در مورد واگذاری سایپا، این امر شامل بررسی مواردی چون:
اهلیت مالی: اطمینان از وجود منابع مالی کافی برای خرید، سرمایه گذاری آتی، تأمین سرمایه در گردش و پرداخت بدهی های احتمالی. این شامل بررسی صورت های مالی، دارایی ها، اعتبارات بانکی و تعهدات مالی خریدار است.
اهلیت صنعتی و مدیریتی: داشتن تجربه و دانش کافی در صنعت خودرو و مدیریت بنگاه های اقتصادی بزرگ. این شامل سوابق مدیریتی، ساختار سازمانی، تیم مدیریتی و توانایی در رهبری و هدایت کسب وکار است.
برنامه توسعه و آینده نگری: عرضه یک برنامه مدون و قابل اجرا برای توسعه تولید، ارتقاء کیفیت، پژوهش و توسعه، ورود به بازارهای جدید و حفظ اشتغال. این برنامه باید شامل اهداف کمی و کیفی مشخص در بازه های زمانی معین باشد.
تعهدات بلندمدت: پایبندی به تعهدات اجتماعی، حفظ حقوق کارگران، رعایت استانداردهای زیست محیطی و ایفای مسئولیت های اجتماعی.
نمونه ای از شاخصهای اهلیت سنجی
شاخص معیارهای سنجش اهمیت توان مالی نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، قدرت نقدینگی، اعتبارسنجی بانکی، میزان سرمایه گذاری پیشنهادی، تأمین منابع سرمایه در گردش. بالا تجربه مدیریتی سابقه مدیریت در صنایع مشابه، موفقیت در اداره شرکتهای بزرگ، ساختار تیم مدیریتی، توانایی در رهبری تحول. بالا برنامه توسعه اهداف تولیدی (کمی و کیفی)، برنامه های پژوهش و توسعه، سرمایه گذاری پیشبینی شده، ورود به بازارهای جدید، استراتژی بازاریابی. بالا تعهدات اجتماعی برنامه حفظ اشتغال، طرح های آموزش و توانمندسازی نیروی کار، اقدامات زیست محیطی، مشارکت در پروژه های اجتماعی. متوسط سابقه اعتبار عدم سوءپیشینه مالی یا کیفری، سابقه تخلفات در قراردادهای گذشته، خوش نامی در بازار.
در واگذاری های غیر اصولی، اولین و مهم ترین صدمه به اشتغال وارد می شود. هزاران کارگر، مهندس و نیروهای پشتیبان در خطوط تولید سایپا وابسته به ادامه فعالیت این مجموعه هستند. تعطیلی یک خط یا کاهش تولید می تواند به موجی از بیکاری و بحران اجتماعی در مناطق صنعتی بیانجامد.
از سوی دیگر، بازار خودرو بشدت تحت تاثیر تعداد و کیفیت محصولات عرضه شده قرار دارد. کاهش کیفیت یا افزایش قیمت، که ممکنست درنتیجه مدیریت ناکارآمد رخ دهد، مستقیماً بر توان خرید و رضایت مصرف کنندگان اثر می گذارد. این چرخه می تواند اعتماد عمومی به دولت و سیاستهای صنعتی را هم خدشه دار کند.
امید است با درایت مسئولان و همراهی جامعه، واگذاری سایپا به نقطه عطفی در تاریخ صنعت خودرو ایران تبدیل شود؛ نقطه ای که آغازگر دورانی از رشد، کیفیت، و رقابت پذیری پایدار باشد و منافع ملی را در بالاترین سطح تأمین کند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب